Grunt to wiedza, z nią mogę dokonać świadomej zmiany. Co jednak jeśli nie wiem, że brakuje mi wiedzy? Jak mózg sobie z tym radzi i jak wpływa to na powstawanie błędów poznawczych? Brak wiedzy a zniekształcenia poznawcze – o tu przeczytasz.
O nieznajomości prawa i pułapkach myślowych
Podejrzewam, że nikt z czytających nie ma wątpliwości, że brak wiedzy może mieć katastrofalne skutki. Przykładem jest sytuacja gdzie nieznajomość prawa nie zwalnia z odpowiedzialności. Zbytnia pewność siebie może skutkować przecenianiem swojej wiedzy w danym temacie i prowadzić do błędów poznawczych. Mózg dąży do nadawania sensu i znajdowania odpowiedzi, niekiedy lubi też zbyt łatwe rozwiązania. Czasem dopatruje się wzorów i powtarzalności, nawet tam gdzie jej nie ma. Zastanawiające? To dobrze, bo autorefleksja pomoże Ci wyłapać, kiedy Twój mózg podsuwa Ci zbyt proste rozwiązania.
Małym drukiem napisane... Brak wiedzy?
Lubię czytać informacje w reklamach napisane małym drukiem. Ostatnio mój wzrok przykuł plakat w autobusie. Sugerował, że zastosowanie kremu X przynosi zdumiewające efekty dla skóry, że ja również jestem tego warta. Oczywiście małym dukiem na dole było napisane, że krem przetestowano na grupie dwudziestu kobiet. Jak sądzisz, czy to duże badanie? Czy na jego podstawie można wyciągać daleko idące wnioski? Spodziewasz się rzetelnych wyników po takiej próbie? Brak wiedzy lub nieprezentowanie jej jako kluczowe, często bywa wykorzystywane w marketingu i strategiach sprzedażowych. Z pewnością warto zastanawiać się nad tym, czego nie wiem.
Droga od obserwacji do stereotypu
Widzisz z daleka grupę osób. Jednak jedna osoba z tej grupy zachowuje się głośno, wulgarnie. W konsekwencji czujesz dyskomfort, Twój mózg zapamiętuje te okoliczności. Pomimo braku wiedzy o każdej z osób z grupy, mózg ma skłonność do uogólniania i przypisywania, określonych cech, całej grupie. W psychologii mówimy, że to błąd atrybucji grupowej. Jak to wyłapać? Zwróć uwagę na reakcje z ciała powstające podczas kontaktu z inną osobą z tej grupy. Lekkie uczucie usztywnienia „takie niby nic”. Świadczy to o tym, że Twój mózg dokonał już uprzedzenia. Spodziewa się podobnego zachowania i stara się wzmóc Twoją albo swoją czujność, byś był_ gotow_ do ewentualnej ucieczki lub walki. Zwróć uwagę, jakie myśli podsuwa Ci umysł w takich chwilach. Właśnie tak budują się stereotypy.
Efekt eksperta czy aureoli - któremu bardziej ulegasz?
Dużo osób ma skłonność do dzielenia świata na „my i oni”. Inicjatywy, pomysły czy decyzje postrzegamy jako bardziej wartościowe często jedynie dlatego, że są wynikiem działania wspólnoty lub struktury, do której należymy. Jest to widoczne szczególnie w polityce. Poradniki, szczególnie uczące tworzenia tak zwanej marki osobistej, zwracają uwagę na zrobienie dobrego pierwszego wrażenia. Zadaj sobie pytanie. Czy jesteś osobą podatną na robienie na Tobie wrażenia?
Jednocześnie warto pamiętać, że łatwo o przeoczenie prostych rozwiązań, nawet kiedy mamy dużą wiedzę w danej dziedzinie, ale jesteśmy zamknięci na nowe rozwiązania. Poleganie na doświadczeniu, w które wkrada się rutyna, prowadzi do efektu eksperta, o którym możesz przeczytać więcej w workbook-u.
Rozumienie - klucz do dobrych relacji
Ludzki umysł jest skomplikowany. Często prowadzi nas do błędnego przekonania, że lepiej rozumiemy innych, choć w rzeczywistości nie zawsze tak jest. Również przeceniamy zdolność innych do odczytywania naszych ukrytych emocji i myśli, co może prowadzić do nieporozumień i rozczarowania, że ktoś nie domyślił się, o co nam chodziło. Mechanizmy poznawcze są kluczowe w zrozumieniu relacji społecznych. Brak ich znajomości przyczynia się do błędów w ocenie i wyciągania nieprawdziwych wniosków. Dlatego tak ważne jest zrozumienie sposobów, w jaki mózg stara się automatycznie upraszczać świat. Świadomość, że brak nam wiedzy w pewnych tematach otwiera drzwi do obserwacji, refleksji i poznawania świata z otwartością, co przybliża nas do prawdy i oddala od braku wiedzy.
Korzystanie z prezentowanych materiałów nie zastąpi konsultacji z lekarzem, nie służy leczeniu czy diagnozowaniu.
